چاقی چیست؟

مردم به افرادي چاق مي‌گويند كه شكم بزرگي داشته باشند. پزشكان اضافه وزن بيش از ۱۰ الي ۱۵ درصد را چاق مي‌گويند. لازم به توضيح است كه سه نوع وزن داريم:۱- وزن ايده آل ۲- وزن مناسب ۳- وزن سلامتي. وزن مناسب همان وزن‌هاي ذكر شده درجدول وزن و قد مي‌باشد، وزن ايده آل ۱۰ درصد پايين‌تر و وزن سلامتي ۱۰ درصد بالاتر از آن مي‌باشد. بهتر است افراد، زير ۳۰ سال از وزن ايده آل، بالاي ۵۰ سال از وزن سلامتي و بين ۳۰ تا ۵۰ سال از وزن مناسب برخوردار باشند.

تعريف چاقي بر اساس شاخص توده بدنی BMI بدني

براي تعيين رقم توده بدني از فرمول مقابل استفاده مي‌كنيم :مجذور قد به متر / وزن به کیلوگرم آن هم به شكل زير مي‌باشد:

جدول طبقه‌بندي WHO براساس BMI

چاقي و لاغري چگونه به وجود مي آيد؟

همانطوركه مي‌دانيد بدن سوخت مورد نياز خود را از مواد غذايي تأمين مي‌كند اگر ميزان دريافت غذايي مساوي با نيازهاي بدن باشد نه چاق مي‌شويم نه لاغر، ولي اگر بيشتر از نياز غذا بخوريم، كالري اضافي كه دريافت شده، در بدن به‌صورت بافت چربي ذخيره و سبب افزايش وزن مي‌شود .همچنين اگر انرژي دريافتي شخصي كمتر از نياز او باشد بدن مجبور است مقداري از انرژي‌هاي ذخيره خود (چربي) را استفاده كند .كه اين امر موجب كاهش وزن ميگردد .البته استفاده بدن از بافت‌هاي چربي در صورتي اتفاق مي‌افتد كه شخص از رژيم مناسبي جهت لاغري استفاده كند در غير اين صورت ممكن است بدن به جاي استفاده از چربي‌ها براي تأمين انرژي از بافت‌هاي حياتي همچون كبد، كليه، قلب و غيره استفاده كرده و هر چند سبب كاهش وزن می‌گردد ولي به بدن آسيب می‌رساند .پس بايد دانست كه رژيم بايد مناسب با سن، جنس، وزن، قد، ميزان فعاليت و ساير عوامل باشد تا بتواند بدون آسيب به بدن، فرد را به وزن ايده آل خود برساند.

همان‌طور كه اطلاع داريد انرژي دريافتي ما بر اساس كالري نام گزاري مي‌شود و به طور متوسط هر فرد براي يك كيلو وزن بدن خود نياز به ۳۰ كالري در روز دارد مثلاً يك شخص ۶۰ كيلويي ۱۸۰۰ كالري در روز نياز دارد حال اگر اين شخص بيشتر از اين مقدار كالري بگيرد، چاق و اگر كمتر دريافت كند لاغر خواهد شد.

چقدر كالري لازم است تا يك كيلو چاق شويم؟

 براي اينكه يك كيلو چربي در بدن ذخيره گردد، دريافت ۷۵۰۰ كالري اضافه بر نياز بدن لازم مي‌باشد، پس اگر شخص ۶۰ كيلويي به جاي ۱۸۰۰ كالري در روز ۲۰۵۰ (يعني ۲۵۰ كالري بيشتر از نياز) دريافت كند. ماهيانه يك كيلو به وزنش اضافه خواهد شد ( ۲۵۰ كالري برابر با ۵۰ گرم چيپس مي‌باشد).

برخي دلايل دريافت كالري بیشتر از نیاز:

• الگوهاي خانوادگي :مصرف غذاهاي پر كالري
• اشتهاي زياد :علاقه به خوردن، علاقه به غذاهاي كالري بالا و احتمالاً عدم علاقه به ميوه و سبزي‌ها
• آگاهي غلط از مقدار كالري غذاها
• نخوردن صبحانه و در عوض خوردن غذاهاي باكالري فراوان و غير مغذي در طول روز
• الگوي نادرست زندگي: شغل كم تحرك، بيكاري، سواره به كار يا مدرسه رفتن، ورزش كم، خواب زياد
• گريز از احساسات و خوردن زياد در موقع غم، شادي، استرس …
• شركت در مهماني‎هاي زياد، خوردن غذا در رستوران كه كالري زيادي دارد
• كاهش نياز بدن به غذا همراه با افزايش سن در حالي كه ميزان غذا كم نمي شود
• تحت تاثير تبليغات غذاهاي پر كالري قرار گرفتن

آيا چاقي و لاغري ارثي است ؟

 در جواب بايد بگوييم :نه، چرا فرزندان افراد چاق مثل خودشان چاق مي‌شوند؟ هرچند چاقي و لاغري ارثي نمي‌باشد ولي رفتارهاي تغذيه‌اي ارثي مي‌باشد و چون رفتار قابل كنترل هست بنابراين فرزندان افراد چاق مي‌توانند با كنترل رفتارهاي تغذيه‌اي از وزن ايده آل و تناسب اندام برخوردار باشند .

اصولاً چرا مي‌گوييم چاقي خطرناك است؟

 بايد بدانيم كه طول عمر انسان رابطه معكوسي با چاقي دارد هر چه وزن اضافه شود طول عمر كمتر مي‌شود، بيمارستان‌ها را چاق‌ها پر مي‌كنند، علاوه بر آن از بيش از ۹۰ درصد تخت‌هاي CCU عوارض مهم چاقي موارد زير را مي‌توان نام برد:

• درد مفاصل بخصوص زانوها كه بايد وزن سنگيني را تحمل كنند .
• نارسايي تنفسي
• ديابت
• آسم
• واریس
• فشار خون
• چربي خون
• سكته قلبي
• ضعف جنسي
• بزرگي قلب
• آرترواسكلوروز
• نازايي
• سنگ صفراوي و بسياري عوارض

اكثر انسان‌ها حتي هنگامي كه سير هستند به پرخوري ادامه مي‌دهند كه اين امر مي‌تواند برايشان خطرناك باشد .متناسب نمودن ميزان دريافت غذا مي‌تواند منجر به طول عمر بشود اما به اين نكته هم توجه داشته باشيد كه محدوديت غذايي در حدی كه بيش از ده درصد كمتر از نياز بدنمان غذا مصرف نماييم در طولاني مدت مي‌تواند منجر به از دست دادن و اتمام منابع مواد مغذي بدنمان گردد.

چاقي باعث كاهش عمر مي‌شود، به‌طوري‌كه شركت بيمة عمر متروپوليتن آمریکا به ازای هر اینچ (۲/۵ سانتیمتر) دور شكم بزرگ‌تر از دور سينه دو سال و به ازاي هر چهار كيلوگرم اضافه وزن يك سال كاهش عمر درنظر مي‌گيرد.

افزايش چربي در ناحيه شكم خطر ابتلا به حملات قلبي و ديابت را براي شما افزايش مي‌دهد .هنگامي كه شما بيش‌تر از حد نيازتان انرژي دريافت مي‌كنيد كبدتان آن‌را به‌صورت چربي در بدنتان ذخيره مي‌نمايد .سلول‌هاي چربي شكم و باسن با هم تفاوت دارند .خوني كه در بافت شكم وجود دارد به كبد مي‌رود در صورتي‌كه خوني كه در بافت باسن وجود دارد به جريان خون كلي وارد مي‌گردد .كساني كه چربي‌هايشان در بافت شكم‌شان ذخيره مي‌گردد به‌واسطه اين‌كه كبدشان بايد چربي اضافي را از جريان خون بردارد و همچنين به‌واسطه اين‌كه بافت خود كبدي از چربي انباشته مي‌شود نمي‌تواند به خوبي بافت كبدي كساني كه چربي‌هاي بدنشان در ناحيه باسن‌شان تجمع مي‌يابد انسولين اضافي را از خون بردارند.

كساني كه چربي بدنشان در ناحيه شكمي تجمع مي‌شود اصطلاحاً سیبی شکل و كساني كه چربي بدنشان بيشتر در ناحيه باسنشان تجمع مي‌يابد اصطلاحاً گلابي شکل ناميده مي‌شوند. سيب ها داراي سطح بالاتري از انسولين و قند خون مي‌باشند كه اين امر باعث افزايش سطح LDL يا چربي بد كه سهم عمده‌اي در ايجاد حملات قلبي دارد مي‌شود و سطح HDL يا چربي خوب كه درجلوگيري از حملات قلبي نقش موثري دارد را كاهش مي‌دهد.

در درمان برخي از بيماري‌ها قبل از مصرف دارو رژيم غذايي داده مي‌شود و چه بسا با رعايت رژيم غذايي نيازي به مصرف دارو نباشد. از جمله اين بيماري‌ها مي‌توان از: افزايش فشار خون، افزايش قند خون و افزايش چربي خون نام برد.

انگيزه شما از كاهش وزن چيست ؟

شايد انگيزه شما فقط داشتن اندامي مناسب باشد ولي بايد توجه داشت كه اين انگيزه به تنهايي قادر به رساندن شما به هدف نهايي نمي‌باشد چرا كه كاهش وزن و كم خوردن و سختي راه نياز به انگيزه‌اي والاتر از اين دارد و آن مي‌تواند به دست آوردن بزرگ‌ترين نعمت و گنج دنيا يعني سلامتي باشد.

رژيم غذايي چه مفهومي دارد؟

 همواره شنيدهايم كه بعضي از غذاها براي برخي از بيماري‌ها خوب نيستند و بيماران بايد از مصرف بعضي اغذيه خودداري نمايند يا به اصطلاح پرهيز غذايي را رعايت نمايند .اما بايد بدانيم كه رعايت رژيم غذايي با پرهيز غذايي كامل نمي‌شود رعايت رژيم غذايي كامل داراي اين مفهوم است كه شخص از غذاهاي مناسب براي خود آگاه باشد و از اين غذاها به مقدار مناسب مصرف نمايد به صورتي كه تاحد ممكن نيازهاي بدن او به مواد غذايي تأمين گردد.

هرگز در درمان چاقي خود از دارو استفاده نكنيد، چرا كه دارو غذا نيست و در هر حال داراي عوارضي مي‌باشد.