تأثير شغل بر وضعيت بدني
وضعيت بدني‌هاي ايستا و پويايي كه فرد هنگام كار يا فعاليت‌هاي تفريحي به خود مي‌گيرد ممكن است اثرات زيان آوري بر روي ساختار و عملكرد مفصل داشته باشند. آسيب به مفاصل و ساختارهاي حمايتي آنها ممكن است منجر به اختلال در عملكرد، كاهش كارآيي، غيبت در سركار و حتي گاهي از دست دادن كار و ناتواني دائمي شود. هر كدام از مشاغل و فعاليت‌هاي تفريحي وضعيت بدني مخصوص به خود را داشته كه با آسيب‌هايي همراه است. براي مثال جراحان، بناها و مغازه‌دارها بيشتر فعاليتشان را در وضعيت بدني ايستاده انجام مي‌دهند. منشي‌ها و اپراتورهاي كامپيوتر در بيشتر طول روز در وضعيت بدني نشسته كار مي‌كنند. از طرف ديگر دويدن، پريدن و راه رفتن طولاني وضعيت‌هاي بدني دايناميكي هستند كه آسيب‌هاي خاص خود را دارند. بسياري از مشكلات كمر ناشي از استرس‌هاي مكانيكي است كه در اثر وضعيت بدني‌هاي استاتيك طولاني در وضعيت نشسته يا خم شده (دولا شده) و در حين بلند كردن بارهاي سنگين به وجود مي‌آيند.
بسياري از آسيب‌هايي كه در حين فعاليت‌هاي شغلي و تفريحي به وجود مي‌آيند ناشي از استرس‌هاي تكراري است كه از محدوده‌هاي فيزيولوژيكي بافت‌ها فراتر مي‌رود. عضلات، ليگامان‌ها و تاندون‌ها بيشتر در اثر نيروهاي كششي و استخوان‌ها و غضروف در اثر نيروهاي كامپرسيو (فشاري) بيش از حد آسيب مي‌بينند.
هر فعاليت شغلي يا تفريحي نيازمند آناليز بيومكانيكي دقيق وضعيت بدني‌هاي خاص خود است تا بتوان راه‌هاي كاهش استرس‌هاي غيرطبيعي و بيش از حد را پيدا كرد. اين بررسي نه تنها محدود به وضعيت بدني شخص است، بلكه جنبه‌هاي ديگر مانند صندلي يا ارتفاع ميز، وزن اشيايي كه بايد برداشته شده يا محل شوند، شكل و وزن ابزار موسيقي نيز بايستي بررسي شود .
دلايل ضعيف وضعيت بدني
بعضي از دلايل وضعيت بدني ضعيف، وضعيتي و بعضي ساختاري است.
عوامل وضعيتي
شايع‌ترين علت وضعيت بدني ضعيف، عادت وضعيت بدني غلط است كه در آن شخص وضعيت بدني صحيح را حفظ نمي‌كند. حفظ يك وضعيت بدني صحيح به عضلاتي قوي و انعطاف‌پذير نياز دارد كه به راحتي خود را با تغييرات محيطي وفق دهند. اين عضلات بايستي دائماً بر ضد جاذبه عمل كرده و با عضلات ديگر براي حفظ وضعيت بدني مستقيم هماهنگ باشند.
علت ديگر وضعيت بدني ضعيف عدم تعادل يا كوتاهي عضلاني است. براي مثال كوتاهي عضله ايليوپسواس باعث افزايش لوردوز كمري مي‌شود. درد نيز ممكن است سبب ايجاد وضعيت بدني ضعيف شود. فشار بر روي ريشه عصب در مهره‌هاي كمري ممكن است باعث كمر درد شده و به دليل وضعيتي كه فرد براي كاهش درد به خود مي‌گيرد، باعث ايجاد ناهنجاري‌هاي وضعيتي بدن از جمله اسكوليوز شود.
مشكلات تنفسي مثل آمفيزم، ضعف عمومي، وزن زيادي، كاهش حس عمقي و اسپاسم عضلاني (فلج مغزي) نيز ممكن است منجر به وضعيت بدني ضعيف شوند.
اكثر معايب وضعيت بدني غيرساختاري را بعد از تشخيص به راحتي مي‌توان اصلاح كرد. اصلاح آنها شامل تقويت عضلات ضعيف، كشش ساختارهاي كوتاه شده و آموزش حفظ وضعيت بدني مستقيم در حين نشستن، ايستادن و فعاليت‌هاي ديگر زندگي روزمره است .
عوامل ساختاري
شامل آن نوع از عوامل هستند که به طور مادرزادي، حين يا بعد از تولد فرد به‌وجود مي‌آيند و به صورت تغييرات دائمي در وضعيت بدني فرد ظاهر مي‌شوند. وضعيت‌هاي ناهنجار ايجاد شده از اين نوع را نمي‌توان با حركات اصلاحي درمان كرد ولي شايد بتوان با ورزش مرتب و تمرين درماني به موقع از وخيم‌تر شدن آنها جلوگيري كرد.
تست‌هاي وضعيت بدني صحيح
تست ديوار
يكي از تست‌هاي بدني كه در حال حاضر نيز كم و بيش اجرا شده و مي‌تواند اطلاعات نسبتاً مفيدي به فرد بدهد، تست ديوار است. البته اين تست بيشتر جنبه غربالگري داشته و اطلاعات كمي ارائه مي‌‌دهد كه مي‌تواند مفيد باشد. براي اجراي اين تست از فرد خواسته مي‌شود كه پشت به ديوار تكيه دهد در حاليكه پشت سر و باسن به ديوار تماس داشته و پاشنه پا ۱۵ سانتي‌متر از ديوار فاصله داشته باشد. در اين وضعيت فاصله بين گودي گردن و كمر را اندازه گرفته مي‌شود. اگر اين فاصله در ناحيه گردن ۵ سانتي متر و در كمر بين ۵/۲ تا ۵ سانتي‌متر باشد، وضعيت بدن احتمالاً مناسب است .
تست آينه
نماي روبرو: براي اجراي اين تست از آزمودني خواسته مي‌شود روبروي آينه تمام قد بايستند و موارد زير مورد بررسي قرار مي‌گيرند: شانه‌ها بايد همسطح و تراز باشد. سر بايد مستقيم و صاف باشد. دو سوي باسن هم سطح و تراز و كشكك‌هاي دو پا مستقيم روبه جلو باشد. فاصله ميان بازوها و دو طرف بدن يكسان باشد. قوزك‌هاي دو پا بايد مستقيم و صاف باشند.نماي پهلو: در اين تست از آزمودني‌ها عكس گرفته مي‌شود. اگر بدن فرد مشكل جسماني (وضعيت بدني) قابل توجهي نداشته باشد سر بايد قائم بوده و به جلو يا عقب خميده نباشد، چانه بايد موازي با كف اتاق باشد، شكم بايد هموار و مسطح باشد و زانوها صاف و مستقيم باشد.
ارتباط درد با وضعيت بدني
يك وضعيت غلطي، وضعيتي است كه بدن از راستاي طبيعي منحرف شده باشد، البته ممكن است بدون هيچ گونه محدوديت ساختماني چنين باشد. درد وضعيتي، يعني درد ناشي از فشارهاي مكانيكي در مواقعي كه فرد وضعيت غلط را براي دوره طولاني نگه مي‌دارد. درد عموماً با فعاليت از بين مي‌رود. زيرا اشكالي در انعطاف‌پذيري يا قدرت عضلات وجود ندارد. اما اگر وضعيت غلط براي مدت طولاني ادامه يابد، انعطاف‌پذيري و قدرت عضلات دچار مشكل مي‌شوند. بروز اختلال در انعطاف‌پذيري و قدرت عضلات ممكن است ناحيه را به آسيب‌هايي مستعد كند كه يك سيستم اسكلتي عضلاني طبيعي مي‌تواند آنها را تحمل كند. اتخاذ وضعيت‌هاي بدني صحيح در بالغين براي جلوگيري از بروز دردهاي وضعيتي لازم است. همين طور به دنبال ضربه يا جراحي، ادامه ورزش‌هاي اصلاحي براي جلوگيري از كوتاهي عضلاني و چسبندگي و در نهايت اختلال عملكردي، ضروري است. در بچه‌ها، عادت‌هاي خوب وضعيتي براي جلوگيري از فشارهاي غيرطبيعي روي استخوان‌هاي در حال رشد و ايجاد تغييرات تطابقي در عضلات و ساير بافت‌هاي نرم لازم است. برخي از افراد در مورد اينكه وضعيت‌هاي غلط بدني موجب ايجاد درد مي‌شود، شك دارند.
- نكته اساسي در درك ارتباط درد و وضعيت بدني اين است كه جمع‌پذيري فشارهاي كم اما مداوم همان عارضه فشارهاي شديد ناگهاني را خواهد داشت.
- نكته ديگر در درك اين رابطه اين است كه بسياري از افراد كه اختلال در وضعيت بدني دارند دچار درد نمي‌شوند ولي گاهي اختلال مختصر در وضعيت بدني باعث درد و ناراحتي مي‌شود. علت اين امر اين است كه بعضي داراي انعطاف‌پذيري بسيار كم در عضلات و مفاصل هستند و بدنشان نسبت به فشارهاي وارده تحمل كمتري دارد.
- بسياري از حركات بخصوص حركات كمر در زنجيره حركتي بسته انجام مي‌شود لذا وضعيت بدني نامناسب قسمت‌هاي ديگر باعث ايجاد فشار به قسمت‌هاي ديگر مي‌شود و در آن قسمت‌ها بروز مي‌كند.
دردهاي مربوط به اختلال وضعيت بدني از نظر چگونگي شروع و شدت علائم:
- در بعضي افراد فقط علائم حاد بروز مي‌كند.
- برخي داراي علائم حاد مي‌باشند كه بعداً مزمن مي‌شود.
- برخي نيز به يك ناراحتي مزمن دچار مي‌شوند كه بعداً تبديل به حاد مي‌شود.
نكته: اقدامات خاص اصلاحي فقط زماني قابل اجراست كه علائم حاد فروكش كرده باشد. براي اين كار مي‌توان از وسايل حفاظتي مناسب جهت بي حركت كردن عضو و مفصل استفاده كرد تا زمينه التيام فراهم گردد.
كمردرد و وضعيت بدني
امروزه به دليل عدم آگاهي اقشار مختلف جامعه از چگونگي داشتن وضعيت بدني مناسب و اشتغال آنها به كارهاي محدود و تكراري روزانه باعث شده كه اغلب آنها به ناهنجاري وضعيتي دچار شوند و اين ناهنجاري به مرور زمان تبديل به ناراحتي يا درد مي‌شود و تا زماني كه افراد درد را تجربه نكرده‌اند كمتر به فكر درمان مي‌افتند كه شايع‌ترين آنها كمردرد است و لذا به نظر مي‌رسد آموزش افراد جامعه و تشويق آنها به انجام تمرينات مناسب و ورزش از بروز چنين مشكلاتي جلوگيري مي‌نمايد. مهم‌ترين راه داشتن كمر سالم، حفظ تعادل ستون فقرات و حالت طبيعي قوس‌هاي آن در طولاني‌ترين زمان ممكن مي‌باشد. تمريناتي نظير پيلاتز، Core، مكنزي و ويليامز نيز براي درمان كمر درد توصيه مي‌شوند.
.png)